Życie zaczyna się w glebie. Jak rolnictwo ekologiczne dba o ten największy skarb?
Życie zaczyna się w glebie. Jak rolnictwo ekologiczne dba o ten największy skarb?
Praktyki przyjazne żyzności i bioróżnorodności
W centrum ekologicznego podejścia do rolnictwa znajduje się gleba. Nie traktuje się jej jednak wyłącznie jako podłoże do siania i zbierania plonów, ale jako złożony, żywy organizm, który oddycha, przetwarza, magazynuje i współdziała z otoczeniem.
Dla rolnika ekologicznego gleba to fundament, na którym opiera się zdrowie całego gospodarstwa. To właśnie od jej struktury, bogactwa życia mikrobiologicznego i zasobów materii organicznej zależy nie tylko jakość zbiorów, ale też odporność roślin na choroby, zdolność do zatrzymywania wody czy tempo regeneracji po intensywnych sezonach.
Nowoczesna agrotechnika dała duże plony i wygodę, ale dziś skutkuje erozją i degradacją gleby.
Rolnictwo ekologiczne to inwestycja w żyzność gleby, bezpieczeństwo żywności i rozwój zrównoważonej wsi.
Ekologiczne metody ochrony i regeneracji gleby
Metody ekologiczne skupiają się na regeneracji i utrzymaniu naturalnych funkcji gleby. Podstawą jest zatem różnorodność upraw, która polega na tym, że w jednym gospodarstwie uprawia się wiele gatunków roślin w płodozmianie. Ma to swoje uzasadnienie: jedne pobierają składniki z głębszych warstw gleby, inne wiążą azot z powietrza (jak rośliny strączkowe), a jeszcze inne, np. facelia, przyciągają owady zapylające i poprawiają strukturę gleby. Taka praktyka zapobiega jednostronnemu wyczerpywaniu ziemi z konkretnych składników pokarmowych oraz ogranicza rozwój patogenów i szkodników związanych z monokulturą.
Ziemia, która oddycha
W rolnictwie ekologicznym celowo zwiększa się zawartość węgla organicznego, który działa na wodę i składniki odżywcze jak magnes. Im więcej go w glebie, tym lepiej radzi sobie ona z suszą i lepiej karmi rośliny. Nawadnia się też osuszone torfowiska, które kiedyś były traktowane jako "nieużytki" i masowo meliorowane pod uprawy. Dziś wiemy, że przez takie działanie przestały magazynować węgiel i wodę, a zamiast tego zaczęły emitować dwutlenek węgla. Przywrócenie im naturalnej wilgotności pozwala zatrzymać degradację i znów uczynić je sprzymierzeńcami klimatu.
Podobną rolę pełnią elementy krajobrazu wokół gospodarstw ekologicznych, gdzie nieprzypadkowo sadzi się wieloletnie drzewa i krzewy. Tworzą one mikroklimat, który stabilizuje temperaturę i wilgotność gleby, a także zmniejsza jej erozję spowodowaną wiatrem i wodą.
Zdrowa gleba, zdrowe rośliny: ekologiczne metody nawożenia
Rośliny, by mogły prawidłowo rosnąć, potrzebują nie tylko żyznej, bogatej w składniki gleby, ale także odpowiedniego jej odczynu, czyli pH. To właśnie od niego zależy, jak skutecznie korzenie roślin przyswajają wodę i składniki odżywcze (zwłaszcza azot, fosfor, potas czy magnez). Jeśli analiza gleby w laboratorium agrochemicznym wskazuje niedobory, stosuje się odpowiednie nawozy. W gospodarstwach ekologicznych można używać wyłącznie środków pochodzenia naturalnego, np. uzyskiwanych z mielonych skał, bez obróbki chemicznej. Zabronione jest stosowanie wapna tlenkowego (palonego) i hydratyzowanego (gaszonego), syntetycznych nawozów azotowych (mocznika, saletry), a także przemysłowych nawozów mineralnych.
Podstawą odżywiania gleby w rolnictwie ekologicznym jest obornik, czyli naturalny nawóz, który nasi przodkowie znali i cenili od wieków. Jest to mieszanka ściółki oraz przefermentowanych odchodów zwierząt hodowanych (krów, świń, koni). Dzięki niemu ziemia staje się bardziej żyzna i pulchna. Obornik poprawia strukturę gleby i tworzy idealne warunki do rozwoju pożytecznych mikroorganizmów, sprzyjających dobrej kondycji roślin.
Wszystkie te zabiegi sprawiają, że gleba w gospodarstwie ekologicznym tętni życiem. Ma siłę, by rodzić zdrowe, wartościowe i pełne smaku plony, bez potrzeby sztucznego wspomagania. Wybierając produkty oznaczone symbolem Euroliścia, nie tylko zapewniamy sobie wysokiej jakości jedzenia, ale wspieramy system rolnictwa, który działa w zgodzie z naturą. To troska o glebę jako istotny element życia na Ziemi. Każdy taki wybór to realny krok w stronę bardziej zrównoważonej przyszłości dla nas i dla kolejnych pokoleń.
Bibliografia:
- A. Dobosz-Idzik, Gleba aktywna biologicznie – podstawą rolnictwa ekologicznego, Kujawsko-Pomorski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie 2021.
- M. Głodowska, A. Gałązka, Wpływ rolnictwa ekologicznego na środowisko w koncepcji rozwoju zrównoważonego, Wieś i Rolnictwo 2017, 2 (175), s. 147-165.
- A. Rutkowska, Produkty nawozowe przeznaczone do stosowania w rolnictwie ekologicznym, Studia i Raporty IUNG-PIB 2023, zeszyt 70(24), s. 49-59.
- B. Sazońska [i in.], Gospodarowanie ekologiczne – co każdy rolnik wiedzieć powinien? Materiały szkoleniowe dla rolników posiadających certyfikowane gospodarstwa ekologiczne, Radom 2021.
